Vaktaal

Met de functionaliteit Aanvragen binnen het DSO dienen initiatiefnemers vergunningaanvragen en meldingen in.

Binnen het stelsel van de Omgevingswet moet de activiteit brandveilig gebruik gebouw voldoen aan het Bbl. Deze activiteit is niet meer vergunningsplichtig, hooguit meldingsplichtig. In het omgevingsplan kunnen hier maatwerkregels voor worden opgenomen.

Activiteitenbesluit milieubeheer , de citeertitel voor het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer. Een van de algemene maatregelen van bestuur behorende bij de Wet milieubeheer . In principe vallen alle bedrijven onder het Activiteitenbesluit. In dit besluit is per soort milieubelastende activiteit (zoals bijvoorbeeld metaalbewerking) en per soort milieubelasting (zoals bijvoorbeeld geluid) aangegeven welke regels gelden.

Activiteitenbesluit Internet Module is het digitale landelijke loket voor meldingen op grond van het Activiteitenbesluit. Via deze overheidswebsite kan ook gecontroleerd worden of voor een bepaalde activiteit een milieuvergunning of melding nodig is.

In het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) zijn binnen het stelsel van de Omgevingswet de rijksregels voor activiteiten in de fysieke leefomgeving bepaald. Het Bal vervangt uit het huidige recht onder andere (delen van) Activiteitenbesluit, Blbi, Waterbesluit, Wm en Erfgoedwet.

In het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) bevat de rijksregels voor bouwwerken. Het Bbl vervangt uit het huidige recht onder andere (delen van) Woningwet, Bouwbesluit 2012, Bor en Activiteitenbesluit.

In het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) zijn binnen het stelsel van de Omgevingswet de grenzen bepaald waarbinnen alle overheden moeten blijven. Het Bkl vervangt uit het huidige recht onder andere (delen van) Bor, Barro, Bevi, Wm, Wav en Wgv.

Ook wel traditioneel bestek genoemd. Contractvorm in de bouw waarbij de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor het ontwerp volledig bij de initiatiefnemer ligt, de aannemer voert alleen uit.

Door gemeentes is in bestemmingsplan vastgelegd wat op iedere locatie gebouwd en verbouwd mag worden. In het bestemmingsplan staat ook waar de grond en gebouwen van een locatie voor gebruikt mogen worden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan regels of er woningen, winkels, bedrijven of horeca gevestigd mogen worden. Of dat de grond juist bestemd is voor wegen en groen. Straks onder de Omgevingswet kennen we geen bestemmingsplannen meer, dan heeft iedere gemeente één omgevingsplan.

Een schriftelijke afspraak tussen verschillende bevoegde gezagen over de manier waarop zij hun bevoegdheden en budgetten zullen aanwenden ten behoeve van het bereiken van een gemeenschappelijk doel, zoals bijvoorbeeld de bouw van een nieuwe snelweg.

Het bestuursorgaan dat bevoegd is om een bepaald besluit te nemen. In de wettelijke regeling waarin een vergunningsplicht geregeld is, is ook te vinden welk bestuursorgaan het bevoegd gezag ten aanzien van het verlenen, wijzigen en handhaven van die vergunning is.

Voorbeeld: in artikel 2.1, aanhef en onder a Wabo staat het verboden is om te bouwen zonder omgevingsvergunning. In artikel 2.4 lid 1 Wabo is geregeld dat het college van burgemeester en wethouders van de gemeente waar binnen gebouwd wordt, in beginsel het bevoegd gezag is ten aanzien van een aanvraag omgevingsvergunning. In artikel 2.4 lid 2 t/m 5 Wabo en hoofdstuk 3 van het Bor (Besluit omgevingsrecht) staan de uitzonderingen op die hoofdregel.

Een omgevingsplanactiviteit die voldoet aan de algemene criteria van het omgevingsplan, maar bijvoorbeeld nog op welstand getoetst moet worden en daarom wel vergunningsplichtig is. De tegenhanger van de buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA).

Een omgevingsplanactiviteit die niet voldoet aan de algemene criteria van het omgevingsplan, maar mogelijk wel in afwijking van het omgevingsplan vergund kan worden. Tegenhanger van de binnenplanse omgevingsplanactiviteit (OPA).

Het mondelinge bevel van een toezichthouder om de werkzaamheden stil te leggen wegens een
(vermoedelijke) overtreding van de wettelijke voorschriften. Door middel van een bouwstop worden de
werkzaamheden als het ware bevroren om te voorkomen dat de (vermoedelijke) illegale situatie erger
wordt. Doorwerken in strijd met een bouwstop is een strafbaar feit.

Ook wel alliantie genoemd. Contractvorm in de bouw waarbij initiatiefnemer en aannemer het werk
samen ontwerpen en samen de risico’s delen.

Wat is het nu? Een ‘bouwvergunning’ of een ‘omgevingsvergunning onderdeel bouwen’? Bij nieuwe projecten altijd het laatste. Omdat ‘omgevingsvergunning onderdeel bouwen’ nogal een mond vol is en tot verwarring kan leiden met andere onderdelen van de omgevingsvergunning,  gebruiken wij vaak wel de term bouwvergunning.

De set aan landelijke regels die met de inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch deel uitmaakt van het tijdelijke omgevingsplan van rechtswege en de waterschapsverordening. Onder de Omgevingswet zal veel meer lokaal en regionaal bepaald gaan worden dan nu. Een belangrijk deel van de landelijke regels voor vergunningsvrij bouwen komt daardoor bijvoorbeeld te vervallen. De bruidsschat zorgt ervoor dat dit soepel loopt in de overgangsfase na inwerkingtreding van de
Omgevingswet.

Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) faciliteert de uitvoering van de Omgevingswet. Overheden moeten hun systemen daarom aansluiten op het DSO, zodat burgers en bedrijven daar de benodigde informatie over de regels voor de fysieke leefomgeving kunnen vinden. Aanvragen en meldingen worden voortaan via het DSO ingediend. Ook kunnen overheden en hun ketenpartners via het DSO informatie met elkaar uitwisselen over die aanvragen en meldingen.

Het geheel aan lokale en landelijke softwaresystemen ter uitvoering van de Omgevingswet. Het DSO gaat onder andere Omgevingsloket Online (OLO) en AIM Online vervangen als digitaal loket voor het indienen van meldingen en aanvragen omgevingsvergunningen. ‘Regels op de kaart’ is ook een onderdeel van het DSO.

De Omgevingswet biedt meer mogelijkheden om flexibel om te gaan met initiatieven, bijvoorbeeld via door maatwerkvoorschriften op te leggen of gelijkwaardige maatregelen te treffen.

Binnen het stelsel van de Omgevingswet heeft een flora- en fauna-activiteit mogelijk gevolgen voor van nature in het wild levende dieren of planten. Hiervoor gelden de rijksregels uit het Bal en kunnen decentrale regels gelden.

De persoon of organisatie die een project financiert en uitvoert of uit laat voeren. De initiatiefnemer is als eigenaar van het werk de vergunninghouder, oftewel de vergunningen worden op die naam aangevraagd.

Aan de intaketafel bepaalt het bevoegd gezag intern integraal de wenselijkheid van nieuwe initiatieven en wordt voor wenselijke initiatieven de vervolgprocedure bepaald.

De Omgevingswet bundelt regels over uiteenlopende onderwerpen, zodat overheden samenhangend beleid ontwikkelen en initiatieven integraal beoordelen.

Binnen het stelsel van de Omgevingswet is een jachtgeweeractiviteit het gebruiken van een geweer om dieren te doden die in het wild leven. Dit is altijd vergunningsplichtig. Deze omgevingsvergunning (voorheen de jachtakte) wordt verleend door de korpschef van de politie. De aanvraag hiervoor loopt niet via het DSO.

JA, MITS

De belangrijkste cultuurverandering in het kader van de Omgevingswet betreft de overgang van ‘Nee, tenzij’ naar ‘Ja, mits’. Voortaan staan niet meer de regels centraal, maar het mogelijk maken van wenselijke initiatieven. Ruimte voor ontwikkeling, waarborgen voor kwaliteit.

Ketenpartners zijn alle organisaties waar het bevoegd gezag advies van nodig heeft om te kunnen beslissen op een aanvraag, zoals bijvoorbeeld de provincie, het waterschap, de omgevingsdienst en de veiligheidsregio.

Een speciaal soort belasting die je verschuldigd kunt zijn als je gebruik maakt van de diensten die een overheid aanbiedt. Denk bijvoorbeeld aan het parkeergeld dat je betaalt voor het gebruik van een gemeentelijke parkeergarage. Het behandelen van vergunningaanvragen is ook een van de diensten waarvoor leges in rekening gebracht kunnen worden. Het verschilt per vergunning en per bevoegd gezag hoe hoog de leges voor een vergunningaanvraag precies zijn. Iedere overheidsinstantie stelt daartoe ieder jaar een legesverordening vast.

Het document of de administratie waarin alle gebeurtenissen in het kader van het vergunningenmanagement worden bijgehouden zodat later teruggelezen kan worden wat er precies gebeurd is op een bepaald moment. Omdat op het moment van registreren nog niet bekend is wat later relevant zal blijken te zijn, is het van belang alle details op te nemen. Het is bovendien belangrijk dat de gegevens niet ongecontroleerd veranderd of verwijderd kunnen worden.

Wanneer een persoon of organisatie een mandaat heeft, heeft diegene de bevoegdheid om in naam van een ander te handelen, zonder de bijbehorende verantwoordelijkheid te hoeven dragen. Bij mandateren worden geen bevoegdheden overgedragen. Die houdt de mandaatgever zelf, waardoor die ook nog steeds zelf bevoegd is.

Voorbeeld: het college van burgemeester en wethouders is het bevoegd gezag om op aanvragen voor een omgevingsvergunning onderdeel bouwen te beslissen, maar heeft die bevoegdheid vaak gemandateerd aan een omgevingsdienst.

Algemene wettelijke regel op basis waarvan bepaalde werkzaamheden verboden zijn als daar niet op tijd vooraf melding van gedaan is bij het bevoegd gezag.

Voorbeeld: artikel 1.26, lid 1 en lid 4 Bouwbesluit 2012.

“1. Het is verboden om zonder of in afwijking van een sloopmelding te slopen indien daarbij asbest wordt verwijderd of de hoeveelheid sloopafval naar redelijke inschatting meer dan 10 m3 zal bedragen.

4. Een sloopmelding wordt ten minste vier weken voor de voorgenomen aanvang van de sloopwerkzaamheden schriftelijk ingediend bij het bevoegd gezag. De in de eerste volzin bedoelde termijn is ten minste vijf werkdagen indien […]”

Het mengpaneel is de metafoor voor hoe een gemeente in het omgevingsplan integraal en flexibel ten behoeve van ‘ja, mits’ om mag gaan met een aantal milieuaspecten.

Binnen het stelsel van de Omgevingswet heeft een milieubelastende activiteit mogelijk nadelige gevolgen voor het milieu. Hiervoor gelden de rijksregels uit het Bal en kunnen decentrale regels gelden. De omgevingsvergunning ziet voortaan alleen op de vergunningsplichtige milieubelastende activiteiten, niet meer op de gehele inrichting.

Binnen het stelsel van de Omgevingswet is een Natura 2000-activiteit heeft mogelijk significant nadelige gevolgen voor een Natura 2000-gebied, bijvoorbeeld door stikstofdepositie. Deze activiteit is mogelijk vergunningsvrij op grond van het Bal, anders wordt de aanvraag getoetst aan het Bkl en de Omgevingsregeling.

Zowel de huidige wetgeving als de Omgevingswet kent niet de term ‘nota ruimte’. Juridisch gezien betreft het een omgevingsvisie op nationaal niveau. Het verplichte beleidsdocument op gemeentelijk, provinciaal en nationaal niveau waarin de overkoepelende integrale langetermijnvisie wordt vastgelegd ten aanzien van de leefomgeving.

Het Omgevingsbesluit bevat binnen het stelsel van de Omgevingswet gestandaardiseerde procedureregels. In het huidig recht is ieder omgevingsrechtelijk onderwerp in een ander besluit (AMvB) geregeld waardoor het ieder eigen spelregels heeft over wie wat wanneer doet.

De beheersing van omgevingsprocessen voor bouwprojecten ten behoeve van het beperken van risico’s die voor kosten en vertraging kunnen zorgen. Vergunningenmanagement wordt nog vaak als onderdeel van omgevingsmanagement gezien. In de methode ‘projectgericht vergunningenmanagement’ zijn het echter twee duidelijk te onderscheiden taken die om verschillende vaardigheden vragen.

Een omgevingsmanager brengt beroepsmatig de projectomgeving van bouwprojecten in kaart om vervolgens de interactie tussen het projectteam en de projectomgeving zo soepel mogelijk te laten verlopen. De projectomgeving bestaat uit alle fysieke omstandigheden, regels en belangen van burgers, bedrijven en overheden waar een project mee te maken heeft.

Aan de omgevingstafel bepaalt het bevoegd gezag samen met de ketenpartners (al dan niet in aanwezigheid van de initiatiefnemer) de haalbaarheid van een nieuw initiatief.

Wat is het nu? Een ‘bouwvergunning’ of een ‘omgevingsvergunning onderdeel bouwen’? Bij nieuwe projecten altijd het laatste. Omdat ‘omgevingsvergunning onderdeel bouwen’ nogal een mond vol is en tot verwarring kan leiden met andere onderdelen van de omgevingsvergunning, gebruiken wij vaak wel de term bouwvergunning.

In 2010 zijn met de invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) een groot aantal omgevingsrechtelijke vergunningen, ontheffingen en meldingen samengevoegd tot één omgevingsvergunning. Een omgevingsvergunning kan daardoor uit meerdere onderdelen bestaan.

Voor het bouwen van een woning in strijd met het bestemmingsplan heb je bijvoorbeeld één omgevingsvergunning nodig die uiteen valt in twee onderdelen: het onderdeel ‘bouwen’ en het onderdeel ‘handelen in strijd met regels ruimtelijke ordening’.

Je hoeft dus maar één aanvraag in te dienen, waar één procedure voor gevolgd wordt en uiteindelijk één besluit op genomen wordt. Alleen bestaat die ene aanvraag dus vaak wel uit verschillende onderdelen waar elk eigen regels op van toepassing zijn en dus ook andere informatie en bijlagen voor moeten worden aangeleverd. Het idee achter de omgevingsvergunning is dat jij als initiatiefnemer van een project niet langer met meerdere vergunningen bij meerdere bestuursorganen te maken hebt.

Een mooi streven, maar wat in de praktijk helaas (nog) niet volledig is uitgewerkt. Zo maakt de toestemming voor het beïnvloeden van het grondwater/de waterwegen bijvoorbeeld nog geen onderdeel uit van de omgevingsvergunning. Daar heb je nog steeds een aparte watervergunning voor nodig. Het verschilt ook per gemeente of lokale vergunningen zoals de kapvergunning aansluiten op het systeem van de omgevingsvergunning, of daar juist los van staan.

De Omgevingswet is wel gepubliceerd, maar nog niet in werking getreden. Met deze nieuwe wet worden tientallen omgevingsrechtelijke wetten en honderden regels gebundeld in één nieuwe wet met bijbehorende besluiten en regelingen. De Omgevingswet beoogt niet alleen die wettelijke regelingen te wijzigen, maar ook het digitale stelsel en de manier van werken.

Het omgevingsplan is een nieuw juridisch instrument dat geïntroduceerd wordt door de Omgevingswet. Iedere gemeente heeft straks één omgevingsplan dat de gemeentelijke regels voor de fysieke leefomgeving bevat. Het omgevingsplan vervangt straks de huidige bestemmingsplannen en zal ook regels gaan bevatten die nu nog in een deel van de gemeentelijke verordeningen staan.

Een bouwwerk, werkzaamheden of andere activiteit waarvoor straks onder de Omgevingswet in het kader van het omgevingsplan een vergunning aangevraagd moet worden. Het betreft altijd ofwel een binnenplanse omgevingsplanactiviteit (OPA) ofwel een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA).

Zie binnenplanse omgevingsplanactiviteit.

Participatie wordt niet alleen gestimuleerd door de Omgevingswet, maar ten aanzien van onder andere de omgevingsvisie en het omgevingsplan ook verplicht gesteld. Gemeenteraden kunnen bovendien een participatieplicht instellen voor initiatiefnemers van categorieën buitenplanse omgevingsplanactiviteiten (BOPA’s).

RUD is de afkorting voor regionale uitvoeringsdienst. Gemeentes en provincies zijn sinds 1 juli 2014 wettelijk verplicht een deel van hun milieutaken qua vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) te mandateren aan omgevingsdiensten. Veel gemeentes hebben vervolgens ook VTH-taken ten aanzien van bouwen, bodem en ruimtelijke ordening gemandateerd aan een omgevingsdienst. Omgevingsdiensten worden ook wel regionale uitvoeringsdiensten (RUD’s) genoemd en de termen worden regelmatig door elkaar heen gebruikt.

Regels op de kaart is het onderdeel van het DSO dat per locatie zichtbaar maakt welke regels van toepassing zijn en ter inzage
liggen.

Een verbouwing van een rijksmonument is binnen het stelsel van de Omgevingswet niet alleen een technische bouwactiviteit maar ook een rijksmonumentenactiviteit die aan de algemene regels voor cultureel erfgoed in het Bal moet voldoen. Het is belangrijk dit niet te verwarren met gemeentelijke monumenten die worden beschermd via het omgevingsplan.

Salderen betekent verrekenen en komt in uiteenlopende rechtsgebieden voor. Nieuwe uitstoot van stikstof kan gesaldeerd worden met een vermindering van bestaande uitstoot van stikstof. Maar het heet bijvoorbeeld ook salderen wanneer de energiemaatschappij bij huishoudens met zonnepanelen in de zomer opgewekte zonnestroom verrekent met in de winter gebruikte stroom van het elektriciteitsnet.

Via de Samenwerkingsfunctionaliteit binnen het DSO vraagt het bevoegd gezag advies aan ketenpartners over ingediende aanvragen en meldingen.

Essentieel onderdeel van de Omgevingswet is het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Alleen werken op dit moment nog niet alle onderdelen van het DSO. Bovendien zijn nog niet alle softwarepakketten voor overheden zo ver dat ze volledig aangesloten kunnen worden op het DSO.

De TAM’s zijn de Tijdelijke Alternatieve Maatregelen die ervoor moeten zorgen dat bevoegde gezagen desondanks wel de Omgevingswet uit kunnen voeren.

De TAM’s vormen dus het digitale vangnet dat ervoor moet zorgen dat een gemeente vergunningen kan blijven verlenen en de lokale regels zichtbaar blijven, totdat de gemeente het DSO wel kan gebruiken.

Duidelijker en treffender dan de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) kan ik de TAM-IMRO (de belangrijkste TAM) niet uitleggen:

“TAM-IMRO is bedoeld voor gemeenten die nog geen gebruik kunnen maken van het planvormingsdeel van het DSO. Bijvoorbeeld doordat de plansoftware nog niet alle daarvoor benodigde functies biedt. Het kan ook zijn dat de gemeente te weinig tijd rest om het planproces goed te beproeven. Of dat er nog onvolkomenheden zijn in de landelijke voorziening. Met TAM-IMRO kunnen gemeenten toch hun omgevingsplannen wijzigen. De TAM-IMRO is door de Minister in 2021 beschikbaar gesteld om urgente gebiedsontwikkeling niet te laten vertragen. Ook de algemene ledenvergadering van de VNG van juni 2022 heeft het belang van continuering van urgente gebiedsontwikkeling onderstreept.” (Bron)

Toepasbare regels zijn juridische regels die vertaald zijn naar gewonemensentaal. Die vertaalslag wordt momenteel in het kader van de Omgevingswet gemaakt ten aanzien van veel omgevingsrechtelijke regels. Dit is nodig om de vergunningenchecks in het nieuwe Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) te kunnen maken. Daar zijn namelijk vragenbomen voor nodig en die vereisen rechtsregels die zijn op te splitsen in concrete vragen.

Voorbeeld: een regel die stelt dat een nieuwe ontwikkeling ‘binnen de woon- en leefomgeving moet passen’ is niet op te splitsen in concrete vragen en dus niet toepasbaar geformuleerd. Deze regel is dat wel: zonnepanelen op een plat dak zijn vergunningsvrij wanneer ze minstens even ver van de dakrand liggen als dat ze hoog zijn. Deze regel is namelijk wel op te splitsen in concrete vragen:

• – Is het dak waar de zonnepanelen op geplaatst worden plat?
• – Hoe hoog worden de panelen?
• – Hoe ver komen de panelen van de dakrand te liggen?

Op basis van de antwoorden op deze drie vragen kan geautomatiseerd de conclusie getrokken worden of de zonnepanelen op dit dak vergunningsvrij zijn of niet.

Binnen het stelsel van de Omgevingswet is de toetsing van de technische bouwactiviteit aan het Bbl los geknipt van de toetsing van bouwactiviteiten aan ruimtelijke ordening, welstand en bodem via het omgevingsplan. Afhankelijk van de gevolgklasse is het (wijzigen van) een bouwwerk een meldingsplichtige of vergunningsplichtige technische bouwactiviteit.

Met de Vergunningencheck checken controleren initiatiefnemers in het DSO of hun idee is toegestaan op hun locatie.

De beheersing van het vergunningenprocessen voor een bouwproject ten behoeve van het beperken van risico’s die voor onrechtmatigheden, kosten en vertraging kunnen zorgen.

Iemand die beroepsmatig de vergunningsplichten en vergunningsplichtige activiteiten voor bouwprojecten in kaart brengt. Die er vervolgens voor zorgt dat de benodigde vergunningaanvragen volledig en op tijd worden ingediend. En dat de verleende vergunningen correct worden gedeeld binnen het projectteam. Het is ook de taak van een vergunningenmanager om te adviseren over de bestuursrechtelijke omgeving en risico’s op het raakvlak tussen project en bestuursrecht zoveel mogelijk te beperken.

De spreadsheet waarin de relevante vergunningsplichten in de kolommen zijn opgenomen en de (deel)activiteiten van het project in de rijen. Hierdoor kunnen systematisch alle (deel)activiteiten uit de rijen langs de lat van de vergunningsplichten in de kolommen gelegd worden. Wanneer alle rijen op die manier langs alle kolommen gelegd zijn, biedt de vergunningenmatrix een volledig overzicht van alle vergunningsplichtige activiteiten binnen het project en kan de vergunningenlijst worden opgesteld.

De vergunningenpiramide geeft 7 niveaus van vergunningenmanagement met betrekking tot ‘complexiteit en beheersing’ van het vergunningenproces. Dit toetsingsinstrument om te bepalen met wat voor project en vergunningenmanagement je te maken hebt, is een essentieel onderdeel van de methode ‘projectgericht vergunningenmanagement’.

Een vergunningenregister is het overzichtsdocument waarin je alle benodigde vergunningen voorziet van een codering ten behoeve van je documentbeheer. Per vergunningaanvraag zet je hierin behalve de indieningsvereisten, onderzoeksplichten, het bevoegd gezag en de proceduretermijnen, tevens alle procedurele stappen in de tijd uit. Hiervoor reken je terug vanuit de projectplanning op welk moment de aanvraag welke mijlpaal bereikt moet hebben. Het vergunningenregister hou je gedurende de looptijd van het project constant bij zodat je aanvragen tijdens de procedure actief kunt volgen.

De Wkb is de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. De Wkb wijzigt zowel de verhouding tussen de aannemer en de overheid als de verhouding tussen de aannemer en de opdrachtgever. Het doel van de Wkb is om de kwaliteit van bouwwerken en de positie van opdrachtgevers te verbeteren.