Breaking news! De inwerkingtreding van de Omgevingswet is met een half jaar uitgesteld.
Voor wie net inschakelt: ik kan jullie eindelijk ter leering ende vermaeck meenemen in de wondere wereld van de Omgevingswet.
Na:
Volgt nu deel 2: Een half jaar uitstel: redden we het hiermee?
Abonneer je op deze nieuwsbrief op Linkedin om op de hoogte blijven van nieuwe ontdekkingen en ontwikkelingen.
Een half jaar uitstel: redden we het hiermee?
Wordt het 1 januari 2023 of toch later? Die beslissing over de inwerkingtreding van de Omgevingswet had eerst eind juni/begin juli genomen zullen worden. Dat werd door de Eerste Kamer over de zomer heen getild door de alarmerende berichten over de nog niet werkende maar wel cruciale software. Lang was de planning dat de Eerste Kamer de knoop 8 november door zou hakken, maar hoopten velen dat de duidelijkheid eerder zou komen. Samen met mij dachten/hoopten een aantal mensen dat de kogel 5 oktober al door de kerk zou gaan omdat er toen een heel belangrijk overleg was. Uiteindelijk kwam het verlossende antwoord vandaag, 14 oktober.
Er valt ontzettend veel te zeggen over de inhoud van de brief van de minister waarin het half jaar uitstel heeft aangekondigd. En over de vele bijlagen bij die brief. En over de timing van die brief. En over de berichtgeving in de media over die brief. Dat ga ik nu allemaal niet doen. Al is het maar omdat die brief alleen al 12 pagina’s is en er 13 bijlagen bij zitten. Het zal ontzettend toeval zijn dat deze nummers horen bij deze cruciale brief van onze minister van wishful thinking, maar bij mij roept het wel de associatie op met ’12 ambachten, 13 ongelukken’.
Anyhoe, veel te veel leeswerk dus om dezelfde avond nog een nieuwsbrief over te schrijven. Daarom hou ik het voor nu bij een uitgebreide maar nog steeds wel primaire reactie op de belangrijkste vraag die hoort bij dit uitstel van een half jaar: redden we het hiermee? Als jurist, wetenschapper en redacteur heb ik geleerd om ingewikkelde materie te ontleden door letterlijk aan zinsontleding te doen. Daarom beantwoord ik in deze nieuwsbrief de cruciale vraag ‘redden we het hiermee?’ door die vier woorden één voor één te onderzoeken.
Vooruitlopend daarop in ieder geval alvast mijn korte primaire reactie toen Menno meteen nadat ik het nieuws gehoord had die vraag aan me stelde:
- Het DSO op minimaal noodzakelijk niveau laten functioneren? Nee
- De benodigde fundamentele discussie voeren? Nee
- De quickwin van het voorkomen van een gigantische soepzooi op 1 januari? Ja
Eens kijken waar we op uitkomen nu we de vraag onder een vergrootglas gaan leggen.
Wat is ‘redden’ in deze situatie?
Volgens de Dikke van Dale wordt onder ‘redden’ verstaan:
Met het stellen van de vraag ‘redden we het hiermee’ kunnen beide definities van ‘redden’ bedoeld worden. Wat ingewikkeld is ten aanzien van het uitstel van de Omgevingswet, aangezien de twee definities in de praktijk op totaal verschillende betekenissen, verwachtingen en emoties neerkomen.
1 Uit het gevaar, de moeilijkheden helpen: geen complete chaos en onwerkbare situatie laten ontstaan
Ja, op die manier is er volgens mij met dit uitstel sprake van ‘redden’, want zonder dit herstel zouden er moeilijkheden en gevaar ontstaan zijn.
2 Klaar krijgen: een voldoende, minimaal noodzakelijk niveau bereiken
Daarover verschillen de meningen
Wie is ‘we’ in deze situatie?
‘We’ is absoluut meervoud wat betreft de Omgevingswet. Er zitten ontzettend veel aspecten aan ‘de Omgevingswet’. Om te beginnen bestaat het project Omgevingswet uit drie delen. Doordat het gehele project ‘de Omgevingswet’ genoemd wordt, lijkt het alsof het alleen maar om een gigantische wetgevingsoperatie gaat. ‘De Omgevingswet’ omvat echter ook het vervangen van zo ongeveer alle omgevingsrechtelijke overheidssoftware en een behoorlijk fundamentele cultuurverandering voor met name bevoegde gezagen en ambtenaren.
Aangezien de Omgevingswet door deze drie aspecten een veelkoppig monster is, worden er verschrikkelijk veel verschillende organisaties en mensen door geraakt die allemaal een eigen belang hebben. Een belangrijk deel van die belangen staat ook nog eens behoorlijk haaks op elkaar. Er zijn zoveel belangen bij betrokken dat het onmogelijk is om ze allemaal in één artikel te benoemen en te duiden wat dus de gevolgen van het uitstel zijn. En daarmee of ‘we’ hiermee geholpen zijn
Want moet je dan aan denken bij ‘we’? In ieder geval alle gemeentes, provincies, waterschappen en omgevingsdiensten. Daarmee hebben we het alleen al over zo’n 400 verschillende organisaties. En ook al behoren ze tot eenzelfde categorie, dat wil absoluut niet zeggen dat ze hetzelfde denken hierover. Er zijn bijvoorbeeld gemeentes die zichzelf er nu al klaar voor vonden en dus balen van dit uitstel, maar er zijn ook gemeentes die snakten naar uitstel. Maar gaat een half jaar uitstel genoeg zijn voor al die gemeentes?
Dan hebben we in ieder geval ook nog een flink aantal overheidsorganisaties op rijksniveau. Veiligheidsregio’s en GGD’s moeten vooral ook niet vergeten worden. Alle aannemers, architecten, ingenieursbureaus, stedenbouwkundige bureaus en soortgelijke partijen worden geraakt door de Omgevingswet. Alle projectontwikkelaars, investeringsfondsen, woningcorporaties en soortgelijke partijen die afhankelijk zijn van alle eerder genoemde partijen. Veel van deze partijen hebben behoefte aan de versoepeling van bepaalde normen die de Omgevingswet mogelijk maakt omdat daarmee waarschijnlijk meer woningen gebouwd kunnen worden. Een deel van deze partijen heeft al veel tijd gestoken in de voorbereiding op de Omgevingswet en weet precies hoe ze de nieuwe mogelijkheden optimaal kunnen gaan benutten. Een ander deel ervaart de Omgevingswet als een donderwolk die al jaren boven hun hoofd hangt en heeft vooral koudwatervrees. Ook hier zal het dus per (rechts)persoon verschillen of men gebaat is bij dit half jaar uitstel, of juist niet.
Het uitstel heeft natuurlijk ook heel veel invloed op alle ICT-bedrijven die werken aan het DSO, het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Alle ICT-bedrijven die werken aan de nieuwe overheidssoftware die aangesloten moet worden op het DSO. En alle ICT-bedrijven die werken aan de nieuwe bedrijfssoftware die nodig is doordat het DSO een belangrijk deel van de digitale standaarden voor vergunningen verandert. Zijn zij tevreden over het werk wat ze zelf hebben opgeleverd? En kunnen zij al uit de voeten met het werk dat hun concollega’s hebben opgeleverd? De ICT’ers die dat vinden, zullen balen van het uitstel, maar anderen zullen juist blij zijn met het uitstel of het veel te kort vinden.
Waarom ben ik Arjen Lubach eeuwig dankbaar voor het maken van dit filmpje, dat de materie denk ik voor bijna iedereen begrijpelijk maakt:
Wat is ‘het’ in deze?
Nooit geweten dat ‘het’ taalkundig zoveel betekenissen had. Welke van de vier betekenissen ‘het’ in deze zin heeft, laat ik graag over aan de neerlandici onder ons. Door het schrijven van de vorige zin heb ik zojuist ook geleerd dat ‘neerlandicus’ met een kleine letter geschreven moet worden. Dat had ik niet verwacht, aangezien neerlandici gespecialiseerd zijn in Nederlands en dat wel met een hoofdletter geschreven moet worden. Maar dat ik dat nog niet wist, zal vast komen omdat ik dus dus geen neerlandica ben.
‘Het’ ziet in deze in ieder geval op ‘de Omgevingswet’. De nieuwe wetgeving, maar ook op de nieuwe software en andere manier van werken. Want duh, het uitstel van de Omgevingswet is van belang om de Omgevingswet te redden. Maar volgens mij stopt het niet bij de Omgevingswet. Bij ‘we’ gaf ik al aan dat in zekere zin werkelijk iedereen geraakt wordt door de Omgevingswet. We is een persoonlijk voornaamwoord, dus besprak ik daar de (rechts)personen die geraakt worden de Omgevingswet. Bij deze even wat crises die volgens mij beïnvloed worden door de Omgevingswet:
- woningcrisis
- stikstofcrisis
- opvangcrisis
- watercrisis
- energiecrisis
- klimaatcrisis
- personeelscrisis
- vertrouwenscrisis
Wat is ‘hiermee’ in deze?
Zo jammer dit. De vraag veranderen in ‘redden we het daarmee’ hielp helaas ook niet. Dus ja mensen, ik ben een krent, ik gebruik de gratis variant van de online Dikke van Dale. Dan maar zonder taalkundig haakje, want ik heb zo het vermoeden dat iedereen wel ongeveer weet wat in zijn algemeenheid de betekenis van het woord ‘hiermee’ is.
De meest voor de hand liggende invulling van het woord ‘hiermee’ is in dit geval natuurlijk ‘het uitstel van de inwerkingtreding van de Omgevingswet met een half jaar’. Maar ook dit moeten we denk ik breder bekijken. De minister heeft namelijk niet alleen gezegd ‘we stellen het een half jaar uit’. Hij heeft 12 pagina’s vol geschreven en 13 bijlagen mee gestuurd. In die 12 pagina’s beschrijft hij het dilemma rondom de inwerkingtreding van de Omgevingswet en de drie scenario’s waaruit volgens hem gekozen moest worden. Zijn ja voor een half jaar uitstel, betekent dus ook dat hij nee zegt tegen twee andere scenario’s.
Is dit uitstel van een half jaar bovendien wel echt een uitstel van een half jaar? Of is op grond van die 12 pagina’s en 13 bijlagen nu eigenlijk al duidelijk dat er over een half jaar weer sprake zal zijn van gevaar/moeilijkheden omdat dat de Omgevingswet dan ook nog niet klaar is? En weten we dus eigenlijk nu al dat we dan weer gered moeten worden? Dat is namelijk wat er al een aantal keer eerder gebeurd is.
Hoogste tijd voor de dagafsluiting!
Vragen en reacties zijn van harte welkom. Stiekem heb ik ondanks dit ellenlange verhaal de vraag ‘redden we het hiermee’ nog steeds alleen maar heel kort beantwoord helemaal aan het begin. Hopelijk is je door dit ellenlange verhaal wel duidelijk(er) geworden wat er speelt en kun je hiermee (beter) voor jezelf bepalen of we het hier volgens jou mee gaan redden. Want wie je ook bent, wat je ook doet, wat je belangen ook zijn en hoe je ook in het leven staat. Ook jij wordt geraakt door de Omgevingswet. Ik ben dan ook heel benieuwd wat jij van dit uitstel met een half jaar vindt. Juist ook als jij bijvoorbeeld enorm baalt van dit nieuws en vindt dat het helemaal niet nodig was.
Tot slot: eindelijk is er weer een voorspelling over de inhoud van het volgende deel van de nieuwsbrief uitgekomen. Deel 2 is inderdaad over de beloofde brief van Hugo de Jonge gegaan. Deel 3 zal daar met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid ook over gaan. En ik vermoed nog wel een paar delen daarna. Vanuit welke invalshoek? Poeh, er zijn zoveel mogelijke invalshoeken dat het lastig kiezen wordt. Op dit moment heeft de vraag ‘wie is we in deze’ me geïnspireerd om eens goed in de spiegel te kijken en me af te vragen ‘welke belangen heb ik eigenlijk allemaal bij de Omgevingswet?’. Conclusie tot nu toe: schrikbarend veel en zelfs mijn eigen belangen botsen. Dat wil ik graag eens wat beter uitzoeken, maar gaat me dat ook lukken? Of kom ik tijdens het aflezen van de brief van 12 pagina’s met 13 bijlagen en de berichtgeving daarover iets tegen dat ik veel belangrijker en urgenter vindt? We gaan het zien, in ieder geval tot snel!
