Voor wie net inschakelt: na de nodige onderhandelingen in de wandelgangen en fractiekamers in Den Haag is de aanpak van de opvangcrisis over een andere boeg gegooid. Van de overvaltactiek met een kabinetsvergunning in Tubbergen is men overgestapt naar een landelijk verdeelsysteem met verplichting tot tijdige gemeentelijke vergunningverlening.
Na:
- Waarom ik hier Freek Vonk-achtig enthousiast en nieuwsgierig van word
- Wat is er aan de hand?
- Hoe dan? Hoe werkt deze vergunning?
- Hoe zou een rechter hiernaar kijken?
- Weigergemeente, hier heeft een spindoctor lopen framen
- Is er al sprake van een voldongen feit?
- Zoek de vergunningenfouten
- Het vernietigende rapport van de Raad van State
- Werk jij voor Tubbergen? Nee
- So many questions!
- Kort geding bommetje onder vergunningaanvraag
- Dwaling en bedrog
- Uitspraak verhaspeld
- Geen privaatrechtelijke belemmering
- Eind goed, al goed?
Volgt nu deel 16: Addertje onder het gras?
Net zoals bij deel 15, verwachten we ook deze keer dat dit het laatste deel zal zijn ten aanzien van de kabinetsvergunning voor asielzoekers in Tubbergen. We verwachten wel vaker nieuws over de Asielopvangwet, dus is dit 16e deel over Tubbergen tegelijkertijd het 1e deel over de Asielopvangwet.
Als je op de naam van deze nieuwsbrief drukt, kun je makkelijk de eerdere delen teruglezen. Abonneer je op deze nieuwsbrief om op de hoogte blijven van nieuwe ontdekkingen en ontwikkelingen.
Addertje onder het gras?
Sinds Tubbergen hebben het COA en de staatssecretaris geen nieuwe gemeentes op de korrel genomen met hun kabinetsvergunning voor asielzoekerscentra. Nietsvermoedende gemeentes zullen niet meer ineens met de onvermijdelijke komst van een asielzoekerscentrum geconfronteerd worden. In plaat daarvan is nu gekozen voor een transparanter verdeelsysteem met verplichting tot tijdige gemeentelijke vergunningverlening.
NOS bericht: “Kabinet: extra geld voor vrijwillige opvang, pas dwang als dat niet werkt.”
Betekent dit dat een kabinetsvergunning – zoals waarmee in Tubbergen gedreigd werd – nog steeds tot de mogelijkheden behoort? En men er misschien zelfs voor aan het zorgen is dat de kans dat zo’n kabinetsvergunning onderuit gaat bij de rechter straks veel kleiner is? Oftewel: zit er qua vergunningverlening een addertje onder het gras van de Asielopvangwet.
Internetconsultatie
De Asielopvangwet is nog niet vastgesteld, laat staan in werking getreden. Sterker nog, de wet is nog niet eens ter goedkeuring voorgelegd aan de Tweede en Eerste Kamer. Hoe kunnen we dan toch al weten wat erin staat en controleren op addertjes onder het gras? Vaak is heel lang niet meer bekend dan wat er in een kort persbericht staat of uitlekt. Deze keer hoefden we niet zo lang te wachten, want het kabinet bleek vrijwel meteen een internetconsultatie open gezet te hebben voor deze wet.
Voordat onze volksvertegenwoordigers aan de slag gaan met de wet, kunnen wij als volk via de internetconsultatie zelf al laten weten wat we ervan vinden. Super handig als je net zoals wij geïnteresseerd bent in een onderwerp dat politiek gezien totaal niet sexy is. Want laten we eerlijk zijn: het is niet voor niets dat het uitstel van de Omgevingswet na al het politieke gekonkel erom heen niet eens de voorpagina’s gehaald heeft.
De Omgevingswet werd interessant gevonden toen het de aanleiding leek te zijn voor een botsing tussen Hugo de Jonge en de Eerste Kamer. Maar zodra de potentiële zeperd van minister en kabinet (voorlopig) ontweken was en we het weer over de inhoud konden hebben, was de aandacht van politiek en media subiet verdwenen. De kans dat een kamerlid voldoende kaas heeft gegeten van vergunningen om dit aspect van de Asielopvangwet te begrijpen, is dus nihil. Laat staan dat welke fractie dan ook bereid zal zijn om z’n kostbare spreektijd hieraan te besteden.
Redenerend vanuit politieke partijen is het volstrekt begrijpelijk dat ze zich niet bezig gaan houden met het vergunningenaspect van de Asielopvangwet. Alleen zorgt die politieke logica er wel voor dat we als vergunningenspecialisten regelmatig te maken hebben met regels waarvan niemand precies weet hoe je ze uit moet leggen. Totdat een rechter zegt dat iemand het verkeerd gedaan heeft en ten aanzien van één specifieke situatie uitlegt waarom het verkeerd was. Waarna we vervolgens met z’n allen nog steeds niet echt weten waar we mee bezig zijn, maar in ieder geval een aanknopingspunt hebben voor onze discussies. Niet de meest optimale besteding van ieders tijd, geld en aandacht. Daarom hebben we als expertisecentrum vergunningen besloten waar mogelijk te reageren op internetconsultaties, zodat er in ieder geval een kans is dat het vergunningenaspect in nieuwe wetgeving enigszins op orde is.
Nog nooit van een internetconsultatie gehoord? Lees hier hoe het werkt.
Asielopvangwet
Amper nadat er politiek overeenstemming bereikt was over de strekking van de Asielopvangwet, stond de conceptversie al open voor de internetconsultatie. En waar je normaal gesproken minstens vier weken de tijd hebt om te reageren, kregen we nu maar twee weken. Het kabinet heeft duidelijk haast met deze wet. Aangezien haastige spoed zelden goed is, konden we ons moeilijk voorstellen dat dit een erg goed doordacht wetsvoorstel zou zijn. Dus verrassing alom, de wet blijkt inderdaad niet aan de kwaliteitscriteria voor nieuwe wetgeving te voldoen.
Aangezien de Asielopvangwet maar voor een klein deel over vergunningverlening gaat, hebben wij ons in deze reactie beperkt tot de criteria van uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid. Het wetsvoorstel zegt dat vergunningen voor de opvang van asielzoekers tijdig verleend moeten worden en dat onvoorziene omstandigheden gemeld moeten worden bij de minister. Een mooi uitgangspunt, maar pas uitvoerbaar en handhaafbaar wanneer duidelijk is wat hiermee bedoeld wordt en wat de consequenties zijn wanneer een gemeente zich daar niet aan houdt. Wat blijkt: die informatie is niet te vinden in het wetsvoorstel. Nergens. Kortom, tenzij dit nog wordt aangepast is de Asielopvangwet qua vergunningregels in ieder geval gedoemd de zoveelste dode letter te worden die veel te veel kostbare overheidstijd heeft gekost.
Onze focus hier op uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid betekent overigens niet dat we in z’n algemeenheid de andere criteria minder belangrijk vinden. De bouwvrijstelling ten aanzien van stikstof is bijvoorbeeld onderuit gegaan bij de rechter omdat niet voldaan werd aan hogere internationale wetgeving. Nieuwe wetgeving moet dus aan alle criteria voldoen, willen we er als burgers echt iets aan hebben en niet blij gemaakt worden met een dode mus. Wat in het geval van de gebrekkige stikstofwetgeving trouwens een pijnlijk treffend spreekwoord is.
Wat betekent dit wetsvoorstel voor gemeentes die niet (tijdig) vergunnen?
Wordt met de Asielopvangwet voorkomen dat er ooit nog een kabinetsvergunning wordt aangekondigd zoals bij Tubbergen werd gedaan? Of maakt dit wetsvoorstel juist de weg vrij om massaal weigergemeentes te overrulen wanneer men niet voldoet aan het verdeelbesluit? Of zit er nog een ander addertje onder het gras?
Over de kabinetsvergunning is op grond van het wetsvoorstel en de bijbehorende toelichting geen zinnig woord over te zeggen. We hebben het expliciet als vraag opgenomen in onze reactie op de internetconsultatie, dus wie weet geeft het ministerie op enig moment antwoord op onze vraag. De juridische grondslag voor de kabinetsvergunning voor asielzoekers in het Besluit omgevingsrecht wordt in ieder geval niet ingetrokken met deze wet. Die blijft gewoon bestaan, waardoor Tubbergen nog steeds gezelschap kan krijgen van andere gemeentes. Met dat verschil dat de keuze voor Tubbergen volstrekt willekeurig leek en kabinetsingrijpen dus moeilijk te verdedigen zou zijn geweest bij de rechter. Door het verdeelbesluit dat met de Asielopvangwet geïntroduceerd wordt, zal een eventuele volgende aankondiging voor een kabinetsvergunning waarschijnlijk een stuk minder willekeurig zijn.
Er zit in ieder geval nog wel een ander addertje onder het gras: de Asielopvangwet wordt toegevoegd aan een bijlage bij de Gemeentewet. In zijn algemeenheid geldt altijd dat gemeentes die hun taak niet (naar behoren) uitvoeren een indeplaatsstelling door de provincie aan hun broek kunnen krijgen. Een nog veel zwaarder middel dan de kabinetsvergunning. Dan voert de provincie namelijk de betreffende gemeentelijke taak uit op kosten van en in plaats van de gemeente. Dat gold in z’n algemeenheid altijd al. Het addertje onder het gras is dat de minister de komende vier jaar hierover beslist in plaats van de provincie ten aanzien van de gemeentelijke taak op grond van de Asielopvangwet. Daarmee kan de eigen lokale democratische afweging om niet mee te werken aan een asielzoekerscentrum dus volledig overruled worden door de minister. Niet alleen de weigering mee te werken aan de benodigde vergunningverlening.
Hoogste tijd voor de dagafsluiting!
Vragen en reacties zijn van harte welkom. Ook als ze ronduit kritisch zijn. Voorlopig is dit weer de laatste nieuwsbrief over de vergunningenaspecten van asielzoekerscentra. We merken het wel wanneer er op dat vlak weer iets te melden is. Stikstof is daarentegen nog steeds hartstikke hot and happening, dus daar zal ik snel weer wat nieuwsbrieven over schrijven.
Overigens ben ik van mening dat de Omgevingswet langer in het nieuws had moeten blijven en snel weer in het nieuws zou moeten komen.
